NarodowyBaletGruzji

Balet wczoraj i dzis

Balet to wyjątkowa forma muzyczna, łącząca w sobie elementy muzyki, tańca, widowiska teatralnego i oprawy scenograficznej. Swoimi korzeniami sięga karnawałowych maskarad oraz siedemnastowiecznych przedstawień dworskich. Pierwotnie treść występów koncentrowała się na wątkach mitologicznych i alegorycznych. W swej początkowej fazie szczególnym zainteresowaniem cieszył się balet wśród arystokracji włoskiej i francuskiej. Słynnym tancerzem swej epoki był sam Ludwik XIV, zwany dzięki swej roli w Balecie nocy „Królem-Słońce”. Balet stał się wówczas na tyle popularny, że jego elementy przenikały do innych form muzycznych, głównie opery i przedstawień teatralnych.

Pod koniec siedemnastego stulecia balet przekroczył progi dworów i pałaców, by stać się w pełni profesjonalną dziedziną sztuki. Zaczęły wówczas powstawać szkoły baletowe, które miały kształcić zawodowych wykonawców. W wieku następnym wykształciły się już dwa gatunki baletu. Pierwszy z nich był czystą formą taneczną, pozbawioną fabuły, a koncentrującą się wyłącznie na ruchu i oprawie choreograficznej. Drugi natomiast zawierał wiele elementów fabularnych i dramatycznych, będąc również połączonym z pantomimą.

Okresem, który zrewolucjonizował muzykę baletową, był wiek XIX. W dobie romantyzmu ta forma sceniczna była niezwykle ceniona, stając się bardzo popisowa i wirtuozerska. Status jednego z czołowych ośrodków baletowych zyskała Moskwa wraz ze swym słynnym Teatrem Bolszoj. Szczególne bowiem zasługi dla rozwoju gatunku mieli kompozytorzy rosyjscy, na czele z Piotrem Czajkowskim, który nadał baletowi rangę symfoniczną. Do dziś jednym z najchętniej wystawianych i słuchanych baletów jest jego Jezioro Łabędzie. Schedę po nim przejęli również kompozytorzy radzieccy. O popularności, wadze i bogatym dorobku rosyjskiego i radzieckiego baletu świadczy to, że każdy, kto chociaż w niewielkim stopniu interesuje się muzyką klasyczną, zna takie fragmenty jak Walc Kwiatów Czajkowskiego (z baletu Dziadek do orzechów), Święto Wiosny Igora Strawińskiego, Taniec Rycerzy Sergiusza Prokofiewa (Rome i Julia) czy Taniec z Szablami Arama Chaczaturiana.

W dwudziestym wieku balet przeszedł szereg reform polegających m.in. na większej ekspresji ruchów, daleko idącym „wyzwoleniem” i wpływami modernizmu, zarówno na polu muzyki, jak i tańca. Dla tego na określenie współczesnych form baletowych równie często używa się określeń „taniec nowoczesny” czy „teatr tańca”. Współcześnie, zamiast klasycznej elegancji i piękna, na pierwszy plan sztuki baletowej wysuwa się ukazywanie emocji i sprzeczności natury ludzkiej. Elementami współczesnego tańca scenicznego mogą być zarówno układy zaczerpnięte z tradycyjnego baletu, jak i trendy nowoczesne, takie jak taniec towarzyski, jazzowy, a także figury charakterystyczne dla akrobatyki. Z drugiej strony, obok często trudnego w odbiorze tańca nowoczesnego, w każdym niemal kraju świata istnieją obecnie ludowe zespoły muzyki i tańca. W swym założeniu łączą one dorobek kultury ludowej kraju z wpływami muzyki orkiestrowej i współczesnej.

Balet ma również duży wpływ na życie muzyczne Gruzji. Oprócz Narodowego Baletu Gruzji popularnością wśród gruzińskich melomanów cieszy się szczycący się dużymi tradycjami Państwowy Balet Gruzji, który od 2004 roku prowadzi światowej klasy ballerina Nina Ananiashvili.